Op 13 december 2022 hebben de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement een voorlopig akkoord bereikt over de definitieve tekst van de verordening betreffende het mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens ("CBAM").

Het Europees Parlement en de Raad zijn overeengekomen dat de CBAM-verordening op 1 oktober 2023 in werking treedt, gevolgd door een overgangsperiode van drie jaar waarin alleen rapportageverplichtingen gelden. Na de overgangsperiode zal de CBAM geleidelijk worden ingevoerd, aangezien ETS (European Trading System)-vrije rechten in sectoren die onder de CBAM vallen, geleidelijk zullen worden afgeschaft.

De CBAM zal aanvankelijk van toepassing zijn op de invoer van bepaalde goederen en geselecteerde precursoren waarvan de productie koolstofintensief is en waarbij het risico van koolstoflekkage het grootst is: cement, ijzer en staal, aluminium, meststoffen, elektriciteit en waterstof, alsmede afgeleide producten zoals schroeven en bouten en soortgelijke artikelen van ijzer of staal. Met dit uitgebreide toepassingsgebied zal de CBAM uiteindelijk - wanneer zij volledig is ingevoerd - meer dan 50% van de emissies in de onder de ETS vallende sectoren afvangen. Volgens het politiek akkoord treedt de CBAM in werking op 1 oktober 2023.

Vóór het einde van de overgangsperiode zal de Commissie moeten "oordelen of het toepassingsgebied moet worden uitgebreid tot andere goederen waarvoor een risico op koolstoflekkage bestaat, waaronder organische chemicaliën en polymeren". Het doel is alle goederen die onder de EU-ETS vallen tegen 2030 op te nemen. Tegen 2026 moet de Commissie ook een voorstel doen om andere downstreamproducten op te nemen.

Zodra het permanente systeem op 1 januari 2026 in werking treedt, zullen importeurs elk jaar de hoeveelheid goederen die zij in het voorgaande jaar in de EU hebben ingevoerd en hun broeikasgasemissies moeten aangeven. Zij zullen dan het overeenkomstige aantal CBAM-certificaten inleveren. De prijs van de certificaten zal worden berekend op basis van de wekelijkse gemiddelde veilingprijs van de EU-ETS-rechten, uitgedrukt in €/ton uitgestoten CO2. De geleidelijke afschaffing van de gratis toewijzing in het kader van de EU-ETS loopt parallel met de geleidelijke invoering van CBAM in de periode 2026-2034.

 

Hoe wordt het berekend?

Volgens de bereikte overeenkomst zal een EU-mechanisme voor de aanpassing van de koolstofgrens (CBAM) worden opgezet om de koolstofprijs voor EU-producten die onder de EU-regeling voor de handel in emissierechten (ETS) vallen, gelijk te trekken met die voor ingevoerde goederen. Dit zal worden bereikt door bedrijven, die goederen in de EU invoeren, te verplichten zogenaamde CBAM-certificaten te kopen om het verschil te betalen tussen de koolstofprijs die in het land van productie wordt betaald en de prijs van koolstofemissierechten in het EU-ETS.

De wet zal niet-EU-landen ertoe aanzetten hun klimaatambities te verhogen en ervoor zorgen dat de klimaatinspanningen van de EU en de rest van de wereld niet negatief worden beïnvloed door de verplaatsing van de productie van de EU naar landen met een minder ambitieus beleid.

De nieuwe verordening is de eerste in haar soort. Zij is zo ontworpen dat zij volledig in overeenstemming is met de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Zij zal van toepassing zijn vanaf 1 oktober 2023, maar met een overgangsperiode waarin de verplichtingen van de importeur beperkt blijven tot rapportage. Om dubbele bescherming van de EU-industrieën te voorkomen, zullen de duur van de overgangsperiode en de volledige invoering van de CBAM worden gekoppeld aan de geleidelijke afschaffing van de vrije rechten in het kader van het ETS.

 

Achtergrond

De CBAM maakt deel uit van het "Fit for 55 in 2030"-pakket, het plan van de EU om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990, overeenkomstig de Europese klimaatwetgeving.

 

Wat is het doel van de CBAM van de EU?

Volgens het voorstel van de Europese Commissie zou een koolstofgrensaanpassingsmechanisme (CBAM) bijdragen tot het bereiken van klimaatneutraliteit tegen 2050. Het zou functioneren naast de andere beleidsinstrumenten in het "Fit for 55"-pakket door de risico's aan te pakken van zogeheten koolstoflekkage als gevolg van de toegenomen klimaatambitie van de EU. Koolstoflekkage is de hypothetische situatie waarin Europese producenten die op internationale markten concurreren, hun productie en vervuiling verplaatsen naar landen met een minder streng of geen klimaatbeleid om hun nalevingskosten te verlagen.

 

Hoe zal dit in de praktijk werken?

Bedrijven die buiten de EU geproduceerde goederen in de EU willen invoeren, zullen certificaten moeten kopen die overeenstemmen met de hoeveelheid emissies die bij de productie van die goederen worden gegenereerd. De Europese Commissie zal de prijs van de CBAM-certificaten berekenen op basis van de gemiddelde weekprijs van de ETS-veilingen. Dit betekent dat de CBAM-certificaten zullen worden gekoppeld aan het ETS.

Dit zal ervoor zorgen dat de prijs van CBAM-certificaten zo dicht mogelijk bij de prijs van ETS-rechten ligt, terwijl het systeem ook beheersbaar blijft voor de administratieve autoriteiten.