Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 158/Α΄/26.09.2023 ο νόμος 5053/2023 «Για την ενίσχυση της εργασίας - Ενσωμάτωση της Οδηγίας (EΕ) 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 - Απλοποίηση ψηφιακών διαδικασιών και ενίσχυση της Κάρτας Εργασίας - Αναβάθμιση της επιχειρησιακής λειτουργίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και της Επιθεώρησης Εργασίας».

Οι σημαντικότερες εργασιακές ρυθμίσεις του νέου νόμου περιλαμβάνουν αλλαγές σε θέματα:

· Διαχείριση δοκιμαστικής περιόδου στο πλαίσιο της σύμβασης εργασίας

· Παροχή πληροφοριών των ουσιωδών όρων της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας σε έγγραφη μορφή 

· Ρύθμιση της παράλληλης απασχόλησης

· Ζήτημα εργασίας με ελάχιστη προβλεψιμότητα

· Απογραφή εργαζομένων στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ

· Διασφάλιση της κατάρτισης εργαζομένων για την εκτέλεση της συμφωνηθείσας εργασίας

· Διευκρινήσεις για τη διαχείριση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας

· Αναγγελία στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ σε περίπτωση διακοπής της συνεργασίας

· Διαχείριση και καταχώριση εναλλασσόμενων βαρδιών στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ

· Απασχόληση σε Κυριακές και Αργίες

· Περιπτώσεις απεργιών και κατάληψης χώρων εργασίας

· Προσαυξήσεις νόμιμων αποδοχών

Συγκεκριμένα, οι σημαντικότερες εργασιακές ρυθμίσεις του περιλαμβάνονται στον νόμο 5053/2023, αναλύονται και επεξηγούνται παρακάτω:

Διαχείριση δοκιμαστικής περιόδου στο πλαίσιο της σύμβασης εργασίας 

Με το άρθρο 4 ρυθμίζεται το ζήτημα της δοκιμαστικής περιόδου. Συγκεκριμένα: προβλέπεται ότι ο εργοδότης δύναται, κατά τη σύναψη σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου, να συμφωνήσει με τον εργαζόμενο δοκιμαστική περίοδο χρονικού διαστήματος έως 6 μηνών, κατά τη διάρκεια της οποίας η σύμβαση ή η σχέση εργασίας τελεί υπό δοκιμή.

Αν, κατά τη διάρκεια ή με το πέρας του παραπάνω χρονικού διαστήματος ο εργοδότης κρίνει ότι η δοκιμαστική υπηρεσία του εργαζομένου είναι επιτυχής και διατηρήσει αυτόν στην επιχείρησή του, ως χρόνος έναρξης της σύμβασης λογίζεται η αρχική ημερομηνία πρόσληψης του εργαζομένου για όλα τα δικαιώματά του που στηρίζονται στην απασχόλησή του.

Αν, κατά τη διάρκεια ή με το πέρας του χρονικού διαστήματος δοκιμής ο εργοδότης κρίνει ότι η δοκιμαστική υπηρεσία του εργαζομένου δεν είναι επιτυχής, η σύμβαση υπό δοκιμή λύεται αυτοδικαίως και ο διανυθείς χρόνος λογίζεται ως χρόνος εργασίας για όλα τα δικαιώματα που παρήχθησαν μέχρι το σημείο της λύσης της.

Επισημαίνουμε ότι εξακολουθεί να ισχύει ότι προϋπόθεση για την λήψη αποζημίωσης απόλυσης είναι η απασχόληση 12 μηνών στον ίδιο εργοδότη. 

Παροχή πληροφοριών των ουσιωδών όρων της σύμβασης ή  της σχέσης εργασίας σε έγγραφη μορφή 

Με τα άρθρα 5, 6, 7 και 8 ρυθμίζεται το ζήτημα της παροχής πληροφορίων που απαιτείται να παρέχονται εγγράφως στους εργαζομένους. 

Οι πληροφορίες μπορούν να παρέχονται είτε με α) με παράδοση εντύπου είτε β) σε ηλεκτρονική μορφή, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης από τον εργαζόμενο στις σχετικές πληροφορίες, αποθήκευσης και εκτύπωσης των πληροφοριών αυτών και ο εργοδότης διατηρεί απόδειξη αποστολής ή παραλαβής.

Η παράδοση των πληροφορίων γίνεται εντός 1 εβδομάδας από την έναρξη της εργασίας για μέρος αυτών και εντός 1 μηνός από την έναρξη της εργασίας για άλλο μέρος αυτών.  

Ακόμα αν ένας εργαζόμενος παρέχει συνήθως την εργασία του στην Ελλάδα και κληθεί να απασχοληθεί σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε τρίτη χώρα, δυνάμει σύμβασης ή σχέσης εργασίας που καταρτίσθηκε στην Ελλάδα, οι παραπάνω πληροφορίες όπως και κάποιες πρόσθετες που αφορούν τις χώρες που θα εργασθεί το νόμισμα πληρωμής, επιδόματα και πληροφορίες επαναπατρισμού, του παραδίδονται πριν από την αναχώρησή του και περιέχουν τουλάχιστον τα εξής πρόσθετα στοιχεία.

Ρύθμιση της παράλληλης απασχόλησης 

Με το άρθρο 9 ρυθμίζεται το ζήτημα της παράλληλης απασχόλησης. Σύμφωνα με την σχετική διάταξη δεν επιτρέπεται να συνάπτονται συμφωνίες ή να τίθενται ρήτρες με τις οποίες ο εργαζόμενος απαγορεύεται να παρέχει εργασία σε άλλους εργοδότες εκτός του ωραρίου εργασίας που έχει συμφωνηθεί με συγκεκριμένο εργοδότη, εκτός αν δικαιολογούνται από αντικειμενικούς λόγους, όπως η υγεία και η ασφάλεια, η προστασία του επιχειρηματικού απορρήτου, η εργασία σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις ή η αποφυγή της σύγκρουσης συμφερόντων.

Συμφωνίες ή ρήτρες περί απαγόρευσης της παροχής εργασίας σε άλλους εργοδότες είναι άκυρες. 

Η παράλληλη απασχόληση του τρίτου εδαφίου επιτρέπεται με την επιφύλαξη των ισχυουσών διατάξεων περί του χρόνου εργασίας και ανάπαυσης των εργαζομένων.

Κάθε ειδικότερο ζήτημα για την εφαρμογή των παραπάνω καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.

Ζήτημα εργασίας με ελάχιστη προβλεψιμότητα 

Με το άρθρο 10, ρυθμίζεται το ζήτημα της εργασίας με ελάχιστη προβλεψιμότητα. Με την εν λόγω διάταξη προβλέπεται ότι  όταν το πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας του εργαζομένου είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μη προβλέψιμο, ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να δεχτεί να απασχοληθεί από τον εργοδότη, μόνο όταν πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες δύο προϋποθέσεις:

α) Η εργασία παρέχεται εντός προκαθορισμένων ωρών και ημερών αναφοράς, τις οποίες ο εργοδότης υποχρεωτικά γνωστοποιεί στον εργαζόμενο.

β) Ο εργαζόμενος έχει ειδοποιηθεί από τον εργοδότη για την ανάθεση της εργασίας εγγράφως ή με γραπτό μήνυμα μέσω κινητού τηλεφώνου (sms) ή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή με άλλο πρόσφορο τρόπο, σε εύλογο χρόνο που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των 24 ωρών πριν από την ανάληψη της εργασίας, πλην των περιπτώσεων που δικαιολογούν αντικειμενικά μικρότερο χρόνο προειδοποίησης, τον οποίο ο εργοδότης γνωστοποιεί στον εργαζόμενο.

Αν οι παραπάνω προϋποθέσεις δεν πληρούνται σωρευτικά, ο εργαζόμενος δικαιούται να αρνηθεί την ανάληψη εργασίας. Σε αυτή την περίπτωση απαγορεύεται οποιαδήποτε δυσμενής διάκριση σε βάρος του εργαζομένου από τον εργοδότη.

Αν οποιαδήποτε χρονική στιγμή μετά από την ειδοποίηση και πάντως πριν από την ανάληψη της εργασίας ο εργοδότης ακυρώσει την ανάθεσή της, ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση που αντιστοιχεί στα ωρομίσθια των ωρών εργασίας που δεν του ανατέθηκαν.

Σε περίπτωση σύναψης σύμβασης σύμφωνα με τα παραπάνω, τα μέρη υποχρεούνται να συμφωνούν σε ελάχιστο αριθμό αμειβομένων ωρών εργασίας, που δεν μπορεί να υπολείπεται του 1/4 του συμφωνημένου συνολικού αριθμού ωρών, άλλως η σύμβαση είναι άκυρη.

Απογραφή εργαζομένων στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ

Σύμφωνα με το άρθρο 21 κάθε εργοδότης, ο οποίος προσλαμβάνει εργαζόμενο με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, υποχρεούται να αναρτήσει ηλεκτρονικά στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, πριν από την έναρξη της εργασίας, τους βασικούς όρους εργασίας του εργαζομένου και, εντός των προθεσμιών του άρθρου 71 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού (βλ. ανωτέρω) την έγγραφη ατομική σύμβαση εργασίας, εφόσον υπάρχει.

Απαιτείται η συνυπογραφή αυτών από τον εργαζόμενο ιδιοχείρως ή με εγκεκριμένη ηλεκτρονική υπογραφή ή με ψηφιακή βεβαίωση μέσω gov.gr ή με αποδοχή αυτών από τον εργαζόμενο μέσω του πληροφοριακού συστήματος «MyErgani».

Η παραπάνω διαδικασία εφαρμόζεται και αια κάθε μεταβολή των βασικών όρων εργασίας. Σύμφωνα με την σχετική διάταξη στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ είναι διαθέσιμο πρότυπο «Βασικών Όρων Εργασίας», καθώς και πρότυπο «Ατομικής Σύμβασης Εργασίας».

Διασφάλιση της κατάρτισης εργαζομένων για την εκτέλεση της συμφωνηθείσας εργασίας 

Με βάση το άρθρο 12 αν από την ισχύουσα εργατική νομοθεσία προκύπτει υποχρέωση του εργοδότη να παρέχει κατάρτιση στον εργαζόμενο για την εκτέλεση της συμφωνηθείσας εργασίας, η κατάρτιση αυτή παρέχεται δωρεάν στον εργαζόμενο, προσμετράται ως χρόνος εργασίας και λαμβάνει χώρα εντός του συμβατικού ωραρίου, εφόσον αυτό είναι δυνατό.

Διευκρινήσεις για τη διαχείριση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας

Σύμφωνα με το άρθρο 22 οι εργοδότες, των οποίων οι επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις έχουν ενταχθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας για τους εργαζομένους τους με εξαρτημένη εργασία, δύνανται να μην καταχωρίζουν στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους.

Εφόσον πραγματοποιείται αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή υπερωριακή απασχόληση από τον εργαζόμενο και αυτή δεν ταυτοποιείται από τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας, επιβάλλεται στον εργοδότη από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα πρόστιμο 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο, στην ψηφιακή κάρτα του οποίου δεν είναι δυνατή η ανωτέρω ταυτοποίηση.

Η διαδικασία καταχώρισης, τα στοιχεία που γνωστοποιούνται, η διαδικασία ελέγχου και επιβολής του προστίμου, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή των παραπάνω καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. 

Αναγγελία στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ σε περίπτωση διακοπής της συνεργασίας

Με το άρθρο 23 προβλέπεται ότι ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγέλλει, με ηλεκτρονική υποβολή των σχετικών εντύπων στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ κάθε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης εργαζομένου ή αυτοδίκαιης λύσης της δοκιμαστικής περιόδου ή συναινετικής λύσης της σύμβασης εργασίας, όπως εθελουσία έξοδος, ή καταγγελίας σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου ή λήξης σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου το αργότερο 4 εργάσιμες ημέρες από την ημέρα αποχώρησης του εργαζομένου ή καταγγελίας της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου ή λήξης της σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου ή κάθε άλλης περίπτωσης λύσης ή λήξης της σύμβασης εργασίας.

Η αναγγελία οικειοθελούς αποχώρησης του εργαζομένου συνοδεύεται υποχρεωτικά από ηλεκτρονικά σαρωμένο έντυπο υπογεγραμμένο ιδιοχείρως από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο ή από έγγραφο που φέρει ηλεκτρονική υπογραφή τους ή έγγραφο ψηφιακά βεβαιωμένο και από τους δύο μέσω gov.gr.

Η αδικαιολόγητη (αυθαίρετη) αποχή του εργαζομένου από την εργασία για διάστημα μεγαλύτερο των 5 συναπτών εργάσιμων ημερών μπορεί να θεωρηθεί ως καταγγελία της σύμβασης εκ μέρους του, εφόσον προηγουμένως έχει παρέλθει επιπλέον χρονικό διάστημα 5 συναπτών εργάσιμων ημερών από την υποχρεωτική όχλησή του από τον εργοδότη του, η οποία α) αναρτάται στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και β) αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο γραπτό τρόπο. 

Στην περίπτωση αυτή, ο εργοδότης υποχρεούται, την επόμενη εργάσιμη ημέρα της λήξης του διαστήματος του πρώτου εδαφίου, να αναγγείλει την οικειοθελή αποχώρηση του εργαζομένου στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, χωρίς να απαιτείται η υπογραφή του εργαζομένου.

Αν ο εργοδότης δεν τηρήσει εμπρόθεσμα τις υποχρεώσεις αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης, η σύμβαση εργασίας θεωρείται ότι λύθηκε με άτακτη καταγγελία του εργοδότη.

Διαχείριση και καταχώριση εναλλασσόμενων βαρδιών στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ

Σύμφωνα με το άρθρο 25 ορίζεται ότι σε περιπτώσεις επιχειρήσεων ή εκμεταλλεύσεων συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, στις οποίες οι εργαζόμενοι απασχολούνται σε πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία, δύναται να επιτρέπεται, η απασχόλησή τους κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας, εφόσον καταχωρίζεται από τον εργοδότη, στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ πριν από την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο.

Η απασχόληση των εργαζομένων, κατά την πρόσθετη ημέρα, δεν δύναται να υπερβαίνει τις 8 ώρες. Κατά την ημέρα αυτή δεν επιτρέπεται η πραγματοποίηση υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης από τον εργαζόμενο. Στον εργαζόμενο καταβάλλεται το ημερομίσθιο της 6ης ημέρας, προσαυξημένο κατά 40%.

Δεν υπάγονται στο παρόν οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις.

H διαδικασία καταχώρισης της πρόσθετης ημέρας στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή των ανωτέρω καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.

Τα αντίστοιχα προβλέπονται με το άρθρο 26 και για περιπτώσεις επιχειρήσεων ή εκμεταλλεύσεων, που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί 24 ώρες, με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, και στις οποίες οι εργαζόμενοι απασχολούνται σε πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία, για εξαιρετικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες η επιχείρηση παρουσιάζει απρόβλεπτα ιδιαίτερα αυξημένο φόρτο εργασίας. 

Απασχόληση σε Κυριακές και Αργίες

Με το άρθρο 27 προστίθενται στις επιχειρήσεις που είναι δυνατό να απασχολούν τους εργαζομένους τους κατά Κυριακές και αργίες και οι επιχειρήσεις: 

· Εκπαιδευτικών κέντρων πιλότων, πληρωμάτων και τεχνικών αεροσκαφών, καθώς και εκπαιδευτικών κέντρων προσωπικού επίγειας εξυπηρέτησης αεροσκαφών και επιβατών, εφόσον εξυπηρετούν επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που λειτουργούν επί 24 ώρες ημερησίως και 7 ημέρες την εβδομάδα.

· Βιομηχανίας τροφίμων.

· Εμφιάλωσης φυσικού μεταλλικού νερού, παραγωγής αναψυκτικών με παρασκευή προϊόντων εμφιάλωσής τους.

· Οργάνωσης συνεδρίων.

· Καλλιέργειας θερμοκηπίων με παρασκευή και συσκευασία προϊόντων θερμοκηπίου.

Περιπτώσεις απεργιών και κατάληψης χώρων εργασίας 

Στο άρθρο 31 ορίζεται ότι τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών και χρηματική ποινή, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη, όποιος α) παρεμποδίζει με οποιοδήποτε τρόπο την ελεύθερη και ακώλυτη προσέλευση ή αποχώρηση από τον χώρο εργασίας εργαζομένων οι οποίοι δεν συμμετέχουν σε απεργία και επιθυμούν να εργαστούν ή την παροχή της εργασίας από αυτούς, ή β) ασκεί σωματική βία ή απειλή με σωματική βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη σε βάρος τους, προκειμένου να εξαναγκαστούν να συμμετάσχουν στην απεργία ή γ) συμμετέχει σε κατάληψη χώρων εργασίας ή εισόδων τους, κατά τη διάρκεια απεργίας ή ανεξαρτήτως αυτής. Η επανειλημμένη τέλεση της αξιόποινης πράξης συνιστά επιβαρυντική περίσταση.

Προσαυξήσεις νόμιμων αποδοχών 

Τέλος, με το άρθρο 33 προβλέπεται ότι από την 1η.1.2024 αίρεται η αναστολή της ισχύος των διατάξεων νόμων, κανονιστικών πράξεων, συλλογικών συμβάσεων ή διαιτητικών αποφάσεων, οι οποίες προβλέπουν αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως το επίδομα πολυετίας, το επίδομα χρόνου εργασίας, το επίδομα τριετίας και το επίδομα πενταετίας. 

Η προϋπηρεσία κάθε εργαζομένου, που είχε προσληφθεί πριν από τη 14η.2.2012, όπως η προϋπηρεσία αυτή είχε διαμορφωθεί τη 14η.2.2012 οπότε και ανεστάλη η συμπλήρωσή της, συνεχίζει να συμπληρώνεται μετά από την 1η.1.2024.

Η προϋπηρεσία κάθε εργαζομένου, που προσλήφθηκε μετά από τη 14η.2.2012, ξεκινά να συμπληρώνεται μετά από την 1η.1.2024.

Αν οι καταβαλλόμενες τακτικές αποδοχές είναι υπέρτερες των νόμιμων αποδοχών, οι αυξήσεις, οι προσαυξήσεις και τα ποσά εν γένει που προκύπτουν από την εφαρμογή των παραπάνω, συμψηφίζονται με τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ καταβαλλόμενων και νόμιμων αποδοχών, με την καταβολή της οποίας εξοφλούνται ολοσχερώς ή μερικώς.

Από την 1η.1.2027, αν το ποσοστό της ανεργίας υπερβεί το 10%, και μέχρι να διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10%, αναστέλλεται αυτοδικαίως η ισχύς των διατάξεων που προβλέπουν αυξήσεις με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας. 

Η διαδικασία αυτοδίκαιης αναστολής ισχύος δύναται να εξειδικεύεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. 

Διαβάστε το νόμο αναλυτικά εδώ.