Οι μεταβολές που επέρχονται στη διανομή κερδών των Α.Ε. βάσει του Νόμου 4548/2018 (Αναμόρφωση του δικαίου περί Ανωνύμων Εταιρειών)

Του Παναγιώτη Αποστολόπουλου, Manager, Accounting & Tax Department

Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε τις σημαντικότερες μεταβολές που επιφέρει ο Ν.4548/2018 στην διανομή κερδών των Ανώνυμων Εταιριών, ένα ζήτημα βαρύνουσας σημασίας για τις επιχειρήσεις και τους μετόχους τους.

Από την 1.1.2019 τέθηκε σε εφαρμογή ο νέος νόμος περί Ανωνύμων Εταιρειών με αριθμό 4548/2018 (ΦΕΚ Α’ 104/13.6.2018) ο οποίος τροποποιεί τον προϊσχύοντα Νόμο 2190/1920.

Οι Ανώνυμες Εταιρείες είναι υποχρεωμένες να συμπεριλάβουν στα καταστατικά τους εντός του έτους 2019, όλες τις σχετικές τροποποιήσεις που επέρχονται από τον νέο νόμο, με απόφαση των Γενικών Συνελεύσεών τους, λαμβανόμενης με απλή πλειοψηφία ή απαρτία.

Το σύνολο των διατάξεων που αφορούν την διανομή κερδών των Α.Ε. αποτυπώνονται στα αρθρ.158 έως 162 του Ν. 4548/2018 και οι μεταβολές που επέρχονται στη διανομή κερδών παρατίθενται κατωτέρω.

Μεταβολή 1η:

Σύμφωνα με τον προϊσχύοντα νόμο 2190/1920 (άρθρο 44^α,παρ.1), με την επιφύλαξη των διατάξεων για την μείωση του κεφαλαίου δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε διανομή στους μετόχους, εφόσον κατά την ημερομηνία λήξης της τελευταίας χρήσης, το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας, είναι ή μετά από την διανομή αυτή, θα γίνει κατώτερο από το ποσό του μετοχικού κεφαλαίου μειωμένου κατά το ποσό που δεν έχει ακόμη καταβληθεί και προσαυξημένο με τα αποθεματικά για τα οποία η διανομή τους απαγορεύεται από τον νόμο ή το καταστατικό.

Σύμφωνα με το νέο νόμο 4548/2018, (άρθρο 159,παρ.1) ισχύει ο προαναφερόμενος περιορισμός με την διαφορά ότι το ποσό του μετοχικού κεφαλαίου προσαυξάνεται εκτός του ποσού των αποθεματικών και με τα λοιπά πιστωτικά κονδύλια της καθαρής θέσης τα οποία δεν επιτρέπεται να διανεμηθούν, αλλά και με τα ποσά των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη (π.χ. υπεραξίες από την αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων στην «εύλογη αξία», υπεραξίες από την αποτίμηση απαιτήσεων και υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμα, ή άλλα έσοδα ή κέρδη που δεν είναι βέβαια και εκκαθαρισμένα).

Μεταβολή 2η:

Σύμφωνα με προϊσχύοντα νόμο 2190/1920, ( άρθρο 44α,παρ. 2), το ποσό που διανέμεται στους μετόχους δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των αποτελεσμάτων της τελευταίας χρήσης που έχει λήξει προσαυξημένο με τα κέρδη που προέρχονται από προηγούμενες χρήσεις και τα αποθεματικά για τα οποία επιτρέπεται και αποφασίστηκε από την Γενική Συνέλευση των Μετόχων η διανομή τους, μειωμένο κατά το ποσό των ζημιών προηγουμένων χρήσεων και τα ποσά που επιβάλλεται να διατεθούν για τον σχηματισμό των αποθεματικών σύμφωνα με τον νόμο και το καταστατικό.

Σύμφωνα με το νέο νόμο 4548/2018, (άρθρο 159, παρ.1) εκτός των όσων αναφέρονται στον προϊσχύοντα νόμο το ποσό των αποτελεσμάτων της τελευταίας χρήσης μειώνεται και κατά το ποσό των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη.

Μεταβολή 3η :

Σύμφωνα με προϊσχύοντα νόμο 2190/1920, (άρθρο 45, παρ.2) τα καθαρά κέρδη διανέμονται με την παρακάτω σειρά:

• αφαιρείται η κατά τον νόμο ή το καταστατικό κράτηση για το τακτικό αποθεματικό,
• κρατείται το απαιτούμενο ποσό για την καταβολή του μερίσματος, που προβλέπεται από το άρθρο 3 του α.ν. 148/1967 (ΦΕΚ 173 Α), και
• το υπόλοιπο διατίθεται κατά τους ορισμούς του καταστατικού.

Σύμφωνα με το νέο νόμο 4548/2018 (άρθρο 160, παρ.2), ισχύουν όλα όσα αναφέρονται στον προϊσχύοντα νόμο αλλά πλέον αυτών προηγείται κατά την σειρά η αφαίρεση των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων χρήσεως που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη.

Μεταβολή 4η :

Σύμφωνα με προϊσχύοντα νόμο 2190/1920, η Ανώνυμη Εταιρεία υποχρεούται να διανείμει ως ελάχιστο μέρισμα (άρθρο 3 του Ν.Δ 148/1967) ποσοστό τουλάχιστον 35% επί των καθαρών κερδών της χρήσεως αφού αφαιρεθούν:

• η κράτηση για το τακτικό αποθεματικό
• τα κέρδη από την εκποίηση μετοχών οι οποίες κατέχονται τουλάχιστον από δεκαετίας και αντιπροσωπεύουν συμμετοχή ανωτέρω του 20% επί του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου θυγατρικής των εταιρείας και
• το καθαρό κέρδος που απομένει από την αποτίμηση των χρηματοπιστωτικών μέσων στην εύλογη αξία τους μετά από την αφαίρεση των ζημιών από την ίδια αιτία.

Είχε γίνει γενικά αποδεκτό ότι οι κρατήσεις για τακτικό αποθεματικό και για διανεμόμενο μέρισμα υπολογίζονται μετά την αφαίρεση τυχόν ακάλυπτου υπολοίπου ζημιών προηγουμένων χρήσεων (σχετ. γνωμ. ΝΣΚ 270/2006) αλλά και του φόρου εισοδήματος στη περίπτωση που αυτός απορροφά το σύνολο των καθαρών κερδών της χρήσεως ή δεν αφήνει επαρκές για τις κρατήσεις υπόλοιπο ( Ε.ΣΥ.Λ αρ. γνωμ. 57/1990).

Σύμφωνα με το νέο νόμο 4548/2018 (άρθρο 161,παρ.1&2), η Ανώνυμη Εταιρεία υποχρεούται να διανείμει ως ελάχιστο μέρισμα ποσοστό τουλάχιστον 35% επί των καθαρών κερδών της χρήσεως αφού αφαιρεθούν:

• η κράτηση για το τακτικό αποθεματικό και
• τα πιστωτικά κονδύλια της κατάστασης αποτελεσμάτων που δεν προέρχονται από πραγματοποιημένα κέρδη.

Τα καθαρά κέρδη χρήσεως, επί των οποίων υπολογίζεται η κράτηση για τακτικό αποθεματικό και διανεμόμενο μέρισμα είναι σύμφωνα με το νέο νόμο εκείνα που προκύπτουν μετά την αφαίρεση του φόρου εισοδήματος. Στο πλαίσιο του νέου νόμου δεν γίνεται σαφής αναφορά αν για τον υπολογισμό των παραπάνω κρατήσεων λαμβάνονται υπόψη τυχόν ακάλυπτες ζημίες παρελθουσών χρήσεων.Σύμφωνα με την υπ’ αριθμό 652ΕΞ/16.4.2019 γνωμοδότηση του Συμβουλίου Λογιστικής Τυποποίησης (ΣΛΟΤ), από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 159 και 160 του Ν 4548/2018, προκύπτει ότι κατά τον προσδιορισμό των διανεμητέων κερδών μιας χρήσεως, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη (να αφαιρούνται) και οι συσσωρευμένες λογιστικές ζημιές προηγουμένων χρήσεων.

Μεταβολή 5η:

Σύμφωνα με προϊσχύοντα νόμο 2190/1920 (άρθρο 45, παρ.1), καθαρά κέρδη της εταιρείας είναι τα προκύπτοντα μετά από την αφαίρεση εκ των πραγματοποιηθέντων ακαθαρίστων κερδών παντός εξόδου, κάθε ζημιάς, των κατά τον νόμο αποσβέσεων και παντός άλλου εταιρικού βάρους. Για τον προσδιορισμό των προαναφερόμενων κερδών δεν λαμβάνονταν υπόψη ο φόρος εισοδήματος.

Σύμφωνα με το νέο νόμο 4548/2018 (άρθρο 160, παρ.1), καθαρά κέρδη της εταιρείας είναι αυτά που απεικονίζονται στην κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως και προκύπτουν κατ’ εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας. Για τον προσδιορισμό των προαναφερόμενων κερδών λαμβάνεται υπόψη ο φόρος εισοδήματος.