Συνέντευξη: Άθως Στυλιανού "Μια ελεύθερη αγορά δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τον θεσμό του ορκωτού ελεγκτή"

Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Γκίτση, capital.gr

Μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου της Folli Follie, έχει ανοίξει μια πολύ μεγάλη συζήτηση για τον ρόλο των Ορκωτών Ελεγκτών και των εποπτικών αρχών. Πώς δηλαδή μπορούν να διασφαλίσουν ότι αυτά που δηλώνει μια εταιρεία είναι αληθή και να εγγυηθούν με την υπογραφή τους την οικονομική κατάσταση των εταιρειών που ελέγχουν. 

Για αυτό το θέμα και όχι μόνο μιλά στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Capital.gr ο κ. Άθως Στυλιανού, διευθύνων σύμβουλος της RSM Greece, ο οποίος σημειώνει πως "εάν η υγιής επιχειρηματικότητα είναι το ζητούμενο σε μια οικονομία, τότε οι ορκωτοί ελεγκτές είναι αυτοί που την πιστοποιούν."

Ο κ. Άθως Στυλιανού, που βρίσκεται σε αυτή την αγορά περισσότερα από 40 χρόνια –σ.σ. είναι ο ιδρυτής των ελληνικών παραρτημάτων ορισμένων εκ των μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου όπως της Ernst &Whinney και της Deloitte Haskins&Sells– μιλά για τα "κενά" στο σύστημα, για τον ανθρώπινο παράγοντα, για τον ρόλο της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ) και του υπουργείου Οικονομικών αλλά και για την RSM Greece.

- Ο ρόλος των ελεγκτικών εταιρειών είναι κρίσιμος για τη λειτουργία της οικονομίας. Πόσο εύκολη είναι η δουλειά σας; 

Πράγματι οι ελεγκτικές εταιρείες επιτελούν ένα εξαιρετικά κρίσιμο έργο στους τομείς που αναφέρετε. Ο Ορκωτός Ελεγκτής είναι ο ανεξάρτητος τρίτος μεταξύ των εταιρειών και των επενδυτών ή των stakeholders γενικά.

Η δουλειά του Ορκωτού Ελεγκτή κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Απαιτεί να έχει κανείς πολλές δεξιότητες και να ενημερώνεται και να παρακολουθεί τις εξελίξεις συνεχώς. Οι απαιτήσεις και οι ευθύνες είναι πολλές και μεγάλες. Έχει βέβαια μεγάλη σημασία πώς λειτουργείς, ποια φιλοσοφία υπηρετείς, ποια όρια βάζεις. Η δική μας φιλοσοφία είναι να είμαστε κοντά στον πελάτη μας, να γνωρίζουμε καλά την εταιρεία του και τον κλάδο στον οποίο λειτουργεί. Γνωρίζουμε τους πελάτες μας προσωπικά και σε βάθος. Πιστεύουμε ότι ο ορκωτός ελεγκτής πρέπει να είναι "συνεργάτης" της επιχείρησης και να λειτουργεί και ως σύμβουλός της. Η σοβαρή πρόκληση που υπάρχει είναι να μπορέσεις να τραβήξεις τη διαχωριστική γραμμή. Από τη μια πλευρά πρέπει να είσαι κοντά στον πελάτη και το προσωπικό του, να έχεις μια στενή σχέση μαζί του και να σε εμπιστεύεται, ώστε τελικά να έχεις πρόσβαση στις πληροφορίες και στα στοιχεία που χρειάζεσαι για να είσαι σε θέση να κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Από την άλλη όμως η σχέση αυτή δεν πρέπει να είναι υπερβολικά στενή, διότι μπορεί να χάσεις τον έλεγχο. Χρειάζεται οι πελάτες να σε σέβονται χωρίς να σε φοβούνται.

- Πως διασφαλίζεται ότι οι ελεγκτικές εταιρείες θα συμβάλλουν τα μέγιστα στην εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας; 

Ο κυριότερος τρόπος είναι ο έλεγχος της ποιότητας της εργασίας των ελεγκτικών εταιρειών. Αυτό προσπαθούν να κάνουν τόσο η ΕΛΤΕ (Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων) που είναι η εποπτεύουσα αρχή του επαγγέλματος μας, όσο και το ΣΟΕΛ (Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών).

Είμαστε σε μια συγκυρία που οι ορκωτοί ελεγκτές, οι επιχειρήσεις, αλλά και η πολιτεία πρέπει να συνειδητοποιήσουν πόσο σημαντικό και αναγκαίο είναι το επάγγελμα και οι υπηρεσίες των ελεγκτικών εταιρειών σε μια ελεύθερη οικονομία. Δεν μπορεί να λειτουργήσει μια ελεύθερη αγορά χωρίς τον θεσμό του ορκωτού ελεγκτή. Όπως ήδη ανέφερα, ο Ορκωτός Ελεγκτής είναι ο ανεξάρτητος τρίτος μεταξύ των επιχειρήσεων και των επενδυτών, ο οποίος εγγυάται με την υπογραφή του την οικονομική κατάσταση των εταιρειών που ελέγχει. Θέλω να πιστεύω ότι τόσο οι ίδιοι οι ορκωτοί, όσο και οι εποπτεύουσες αρχές όχι μόνο θα προστατέψουν, αλλά και θα ενισχύσουν τον θεσμό. Εάν η υγιής επιχειρηματικότητα είναι το ζητούμενο σε μια οικονομία, οι ορκωτοί ελεγκτές είναι αυτοί που την πιστοποιούν. Πρέπει να φτάσουμε στο σημείο να προλαβαίνουμε τα προβλήματα και όχι απλά να τα αποτυπώνουμε στις παρατηρήσεις μας στην έκθεσή μας.

- Το σκάνδαλο της Folli Follie, αλλά και άλλων, όπως της Enron και της Parmalat, απέδειξε όμως πως ο έλεγχος των Ορκωτών Ελεγκτών σε αυτές τις περιπτώσεις ήταν πλημμελής. Αποδεικνύοντας πως το σύστημα έχει "κενά". Που αποδίδετε αυτά τα περιστατικά;

Η απάντηση στο ερώτημα σας δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη. Είναι εύκολο να κρίνουμε έναν συνάδελφο εκ των υστέρων. Τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα, αλλά και η εσωτερική οργάνωση των ελεγκτικών εταιρειών είναι τέτοια που θεωρητικά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν "κενά". Υπάρχει βέβαια πάντα η περίπτωση του ανθρώπινου λάθους και της λάθος κρίσης ή εκτίμησης του ελεγκτή. Επίσης, θα ήθελα να τονίσω ότι ο Ορκωτός Ελεγκτής καλείται σήμερα να πραγματοποιήσει τον έλεγχό του σε δειγματοληπτική βάση, ιδιαίτερα στις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, σε περιορισμένους και συχνά πολύ πιεστικούς χρόνους και με αμοιβές που τα τελευταία χρόνια έχουν πέσει σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα.

Οι νόμοι υπάρχουν, ο Κώδικας Δεοντολογίας του επαγγέλματός μας υπάρχει. Το πώς εφαρμόζονται είναι το ζητούμενο και αφορά απόλυτα τον ανθρώπινο παράγοντα. Δυστυχώς, κινούμαστε σε ένα περιβάλλον όπου οι κανόνες δεν γίνονται πάντα σεβαστοί από όλους.

Αν πρέπει σήμερα να γίνει μια θεσμική παρέμβαση στην αγορά, αυτή κατά την άποψή μου αφορά στην ΕΛΤΕ. Το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να στηρίξει έμπρακτα την προσπάθεια της ΕΛΤΕ για την αναβάθμιση του επαγγέλματός μας. Παρόλο που ο προϋπολογισμός της ΕΛΤΕ καλύπτεται αποκλειστικά και μόνο από τις εισφορές των ελεγκτικών εταιρειών, χωρίς καμία επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, είναι ακατανόητο το γιατί το Υπουργείο δεν επιτρέπει τη σωστή στελέχωση της ΕΛΤΕ, έτσι ώστε αυτή να επιτελέσει σωστά τον ρόλο που το ίδιο το κράτος της έχει αναθέσει.

- Ο ρόλος του ορκωτού ελεγκτή είναι μόνο να συμβουλεύει, να προστατεύει και να καθοδηγεί τον πελάτη του ή να λογοδοτεί σε εποπτικές αρχές; 

Είναι όλα αυτά μαζί. Γι’ αυτό και είναι ένας πολύ δύσκολος ρόλος. Είναι ο ανεξάρτητος τρίτος που πρέπει να κερδίσει τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη όλων. Και πρέπει να προστατεύει τα συμφέροντα όλων, της επιχείρησης, των μετόχων και στην περίπτωση μιας εισηγμένης εταιρείας και των μικρομετόχων. Και βέβαια, έχει την υποχρέωση να ενημερώνει τόσο τους μετόχους, όσο και τις εποπτικές αρχές για τυχόν λάθη ή παραλείψεις της Διοίκησης.

- Εκτός όμως από τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων, οι ελεγκτικές εταιρείες έχουν επεκταθεί και σε άλλες δραστηριότητες, όπως του συμβουλευτικού ρόλου, του φορολογικού ελέγχου και υπηρεσιών σε θέματα του ανθρώπινου δυναμικού. Για ποιον λόγο υπάρχει αυτή η διεύρυνση του αντικειμένου;

Οι ελεγκτικές εταιρείες προσπαθούν να μεταφέρουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους στους πελάτες τους, γι’ αυτό έχουν επεκταθεί και σε άλλου είδους υπηρεσίες. Αυτό γίνεται και για δικό τους όφελος προφανώς. Η πραγματοποίηση των φορολογικών ελέγχων έχει επιβληθεί στους Ορκωτούς Ελεγκτές. Είναι ένας πολύ δύσκολος ρόλος και ένα πολύ δύσκολο έργο στο περιβάλλον στο οποίο λειτουργούμε και πολλοί Ορκωτοί Ελεγκτές δεν είναι ευτυχείς που το έχουν επωμιστεί.

Για να κάνει καλά την δουλειά του ο Ορκωτός Ελεγκτής πρέπει να γνωρίζει διεξοδικά την εταιρεία που ελέγχει, αλλά και τον κλάδο στον οποίο λειτουργεί. Χάρη στη γνώση αυτή είναι σε θέση να συμβουλεύει τους πελάτες του μέσα από την "Επιστολή προς τη Διοίκηση", την οποία εκδίδει στο τέλος του ελέγχου του. Είναι κρίμα, κατά τη γνώμη μου, που δεν ελέγχονται όλες οι εταιρείες, ανεξαρτήτως μεγέθους, από Ορκωτούς Ελεγκτές, όπως συμβαίνει σε πολλές άλλες χώρες στο εξωτερικό (π.χ. σε Μ. Βρετανία, ΗΠΑ, Κύπρο κλπ.), γιατί έτσι οι εταιρείες χάνουν την ευκαιρία να έχουν το όφελος των συμβουλών των Ορκωτών Ελεγκτών.

Όσον αφορά το μέλλον, πιστεύω ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις μετασχηματίζουν ραγδαία και το επάγγελμα του Ορκωτού Ελεγκτή και τον τρόπο που οι έλεγχοι πραγματοποιούνται. Τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το blockchain φέρνουν ριζικές αλλαγές, όμως η κρίση του ελεγκτή παραμένει ο πιο κρίσιμος παράγοντας. Η υπογραφή θα μπαίνει πάντα από τον άνθρωπο.

- Η RSM Greece σε ποιους τομείς δραστηριοποιείται; Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Είμαστε μια ελεγκτική εταιρεία που δίνει πολύ μεγάλη έμφαση στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουμε και θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να εγγυηθούμε την ίδια υψηλή ποιότητα σε όλα τα πεδία δραστηριοτήτων μας.

Τα τελευταία χρόνια στην RSM Greece έχουμε επεκτείνει ακόμη περισσότερο τις δραστηριότητες μας στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών. Σήμερα περισσότερο από το 70% του κύκλου εργασιών  της εταιρείας μας προέρχεται από τις συμβουλευτικές υπηρεσίες, περιλαμβανομένων και υπηρεσιών σε θέματα του ανθρώπινου δυναμικού, όπου έχουμε αναλάβει ιδιαίτερα σημαντικά έργα. Σε αυτούς τους πυλώνες στηρίζεται η στρατηγική μας, με στόχο στο προσεχές μέλλον την περαιτέρω μεγέθυνση της εταιρείας, πάντα με έναν ελεγχόμενο ρυθμό, που δεν θα αλλοιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών μας.

Η RSM Greece έχει διαχειριστεί πολλά και σημαντικά έργα και η λίστα των επιχειρήσεων με τις οποίες έχει συνεργαστεί περιλαμβάνει κορυφαία ονόματα, τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό (ΟΤΕ, Eurobank, Τράπεζα Πειραιώς, Φουρλής/ΙΚΕΑ, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, Sunlight, Public, Royal Cruise Line, Superfast Ferries, Blue Star Ferries κ.ά.). Ήμασταν από τους πρώτους που διαχειρίστηκαν μεγάλες διασυνοριακές συγχωνεύσεις, όπως ήταν η μεταφορά της έδρας του ομίλου Βιοχάλκο στο Βέλγιο, ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο έργο, δεδομένου ότι απαιτούσε αποτιμήσεις 50 εταιρειών και σχέσεις ανταλλαγής μετοχών. Επίσης, ήμασταν από τις πρώτες εταιρείες που ασχολήθηκαν με την έκδοση ομολόγων μέσω του Ελληνικού Χρηματιστηρίου, όπως αυτές του ΙΚΕΑ, της Sunlight κ.ά. Ακόμη, ενδεικτικά, πραγματοποιήσαμε την έρευνα για την Siemens και ήμασταν οι τεχνικοί σύμβουλοι στην έρευνα για την εξαγορά της Γερμανός από την Cosmote. Τέλος, αναλάβαμε την αποτίμηση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, καθώς και τον υπολογισμό του fair value των €5,8 δισ. που έλαβε η Eurobank για την κεφαλαιοποίηση της.

Κάθε ένα από αυτά τα έργα ήταν και μια επιβράβευση της σκληρής δουλειάς μας και της φήμης που έχουμε αποκτήσει στην αγορά. Για εμάς η καλή φήμη είναι το πιο σημαντικό επίτευγμα της πορείας μας μέχρι σήμερα και είμαστε πολύ υπερήφανοι γι’ αυτό. Πιστεύουμε πως η καλύτερη διαφήμιση είναι η σύσταση από έναν παλιό πελάτη. Πρόσφατα, ένα μεγάλο fund από το εξωτερικό μας προσέγγισε, προκειμένου να του παρέχουμε τις υπηρεσίες μας σχετικά με κάποιες σημαντικές επενδύσεις που ενδιαφέρεται να κάνει στην ελληνική αγορά. Και μας είπαν ότι πήραν πολύ καλές συστάσεις από άλλους υφιστάμενους πελάτες μας από το εξωτερικό.

- Σύμφωνα με το rating, ποια είναι θέση της RSMστον παγκόσμιο χάρτη;

Η RSM Greece είναι το μέλος της RSM International για την Ελλάδα. Η RSM International κατέχει τα τελευταία χρόνια την 6η ή 7η θέση παγκοσμίως, ανάλογα με τον τρόπο μέτρησης, με περισσότερα από 800 γραφεία σε πάνω από 120 χώρες. Η εταιρεία μας RSMGreeceιδρύθηκε το 1991. Είμαστε πολύ υπερήφανοι γιατί η εταιρεία μας αναγνωρίζεται σήμερα ως ένα από τα πιο ποιοτικά μέλη του δικτύου της RSM.

- Με περισσότερα από 40 χρόνια εμπειρίας ως ορκωτός ελεγκτής και ως ο άνθρωπος που ίδρυσε τα ελληνικά παραρτήματα της Ernst &Whinney και της Deloitte Haskins&Sells, πως αποφασίσατε ήδη από το 1991 να ξεκινήσετε κάτι δικό σας; 

Οι μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες είχαν φθάσει σε ένα σημείο που ήταν πολύ μεγάλες και απρόσωπες και εμένα δεν μου ταίριαζε αυτή η φιλοσοφία. Ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για μένα όταν ίδρυσα τη δική μου εταιρία, αλλά δεν έχω μετανιώσει ούτε στο ελάχιστο για αυτή την κίνηση.

Λίγους μήνες μετά τη δημιουργία της Άθως Στυλιανού & Συνεργάτες με προσέγγισε για συνεργασία η DRM, σήμερα RSM, ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα ορκωτών ελεγκτών και συμβούλων επιχειρήσεων παγκοσμίως, η οποία έχει όμως μία πολύ πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση και φιλοσοφία, κάτι που μας ταιριάζει πολύ γιατί αυτή είναι και η δική μας φιλοσοφία.