Gegevens uit kapitaalmarkten, consumentenenquêtes, reputatieonderzoek en C-suite-strategieën komen samen op één punt: goed geleide ESG-programma's (Environmental, Social and Governance) creëren tastbare financiële, operationele en reputatiewaarde, zelfs als de politieke scepsis toeneemt en de regelgeving wordt herschreven.

In de VS is anti-ESG-retoriek een hoofdbestanddeel van de campagne geworden; sommige spraakmakende bedrijven hebben diversiteitsdoelstellingen teruggedraaid en verschillende Amerikaanse staten experimenteren met wetten die beleggers straffen voor het inprijzen van klimaatrisico's. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan wil Brussel het concurrentievermogen vergroten door de bureaucratie terug te dringen via initiatieven zoals het Concurrentiekompas en het "Omnibus"-pakket voor 2025. Geleid door het Draghi-rapport van 2024 en de groeiende frustratie over de administratieve overbelasting, wil de EU de regels stroomlijnen en tegelijkertijd de kerndoelstellingen van de Green Deal waarborgen.

Het resultaat is meer ruis, geen zwakkere behuizing. Raden van bestuur en communicatoren moeten ESG-verhalen opstellen die geworteld zijn in solide bewijs en zijn afgestemd op de politieke realiteit - boodschappen die bestand zijn tegen Amerikaanse sceptici, de Europese regelgevers tevreden stellen, wereldwijde investeerders geruststellen en het vertrouwen winnen van belanghebbenden die aantoonbare waarde eisen.

Dit artikel is geschreven door Bart Ladru ([email protected]) en Iman Zalinyan ([email protected]). Bart en Iman maken deel uit van RSM Netherlands Business Consulting Services, specifiek gericht op Duurzaamheid en Strategie. 

De duurzame businesscase voor ESG – vier lenzen

  • Financiën en kapitaalmarkten

Uit een recente studie onder 4.319 beursgenoteerde bedrijven blijkt dat er een hardnekkige kloof van 110 basispunten bestaat in de gewogen gemiddelde kapitaalkosten tussen de bovenste en onderste ESG-kwintielen (6,8% versus 7,9%) nadat rekening is gehouden met de sector en de geografie. Lagere financieringskosten komen ook tot uiting in ratings: een groot kredietbeoordelaar meldt dat er meer negatieve ESG-gerelateerde downgrades zijn dan positieve acties, zeven tegen één, de grootste kloof sinds 2020, wat de balansboete onderstreept die verbonden is aan zwakke punten op het gebied van bestuur of klimaat.

Deal flow vertelt hetzelfde verhaal. Uit een grensoverschrijdend onderzoek onder meer dan 600 M&A-professionals bleek dat 71% ESG-analyse nu belangrijker vindt  dan 18 maanden geleden, en dat 55% een premie van 1-10% zou betalen voor een doel met een volwassen ESG-management. Respondenten schreven de stijging toe aan snellere goedkeuring door de regelgevende instanties, een sterker merkvertrouwen en een verminderd risico op rechtszaken.

  • Klantvraag en marktaandeel 

Het consumentengedrag weerspiegelt deze financieringsvoordelen. Begin 2024 bleek uit een wereldwijde enquête onder 20.000 personen dat shoppers bereid waren een gemiddelde premie van 9,7% te betalen voor duurzaam geproduceerde goederen - vrijwel ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar, ondanks de inflatiedruk. Een  analyse van Harvard Business Review stelt dat duurzaamheid op het punt staat een basisvereiste te worden in plaats van een onderscheidende factor, en waarschuwt achterblijvers voor een versnelde aandelenverschuiving zodra die drempel is overschreden. 

  • Reputatie, talent en vertrouwen

Respondenten in een enquête uit 2022 rangschikken "sociale verantwoordelijkheid", inclusief DEI, op één lijn met de kwaliteit van producten of diensten als de belangrijkste drijfveer voor de bedrijfsreputatie, en onderstreept hoe de verwachtingen van belanghebbenden op het gebied van duurzaamheid, gelijkheid en inclusie nu de kern vormen van merkvertrouwen.

Binnen de organisatie wordt ESG een magneet voor talent. Uit een personeelsenquête onder bijna 23.000 Gen Z- en millennial-professionals in 44 landen blijkt dat 20% al van baan is veranderd om milieuredenen, terwijl 70% groene referenties als een factor van overweging beschouwt bij het zoeken naar een baan. Uit een enquête uit 2022 blijkt dat 21% van de bedrijven van plan is prioriteit te geven aan ESG-competenties in hun volgende wervingsronde, waarmee ze de traditionele vaardigheden op het gebied van crisisbeheer en noodherstel willen vervangen.

De verplichtingen van de C-suite onderstrepen de trend. Uit een enquête in 27 landen onder 2100 leidinggevenden blijkt dat 85% de investeringen in duurzaamheid jaar-op-jaar verhoogt - een stijging van tien punten ten opzichte van 2023 - terwijl bijna de helft klimaatdoelstellingen al in hun kernbedrijfsmodellen heeft verankerd in plaats van ze als pilots af te schermen.

Reputatieonderzoek voegt deze bevindingen aan elkaar en toont aan dat 77% van de burgers wil dat wetenschappers en experts leiding geven aan bedrijfsinnovatie; Wanneer bedrijven nieuwe technologie lanceren zonder transparante vangrails, stort het maatschappelijk vertrouwen met meer dan 20 punten in. Door controleerbare ESG-statistieken te publiceren, vergroten bedrijven hun vermogen om talent aan te trekken en te behouden, terwijl ze ook het vertrouwen van het publiek opbouwen dat hen kan beschermen tegen controverse.

  • Risico en veerkracht

Robuuste ESG-betrokkenheid verbetert ook de operationele veerkracht. Collegiaal getoetste econometrische studies tonen aan dat dergelijke programma's de winstvolatiliteit dempen door zowel de frequentie van ontwrichtende gebeurtenissen te verminderen als het herstel te versnellen. Toch geeft slechts 18% van de organisaties ESG momenteel een zinvolle plaats aan de veerkrachttafel. Onderzoek naar de toeleveringsketen laat zien wat ze missen: bedrijven met volwassen duurzaamheidspraktijken zijn beter in het in kaart brengen van leveranciers van begin tot eind, het diversifiëren van inkoop en het inbedden van klimaatrisicoanalyses - capaciteiten die van vitaal belang zijn nu droogte, overstromingen en geopolitieke schokken de logistiek verstoren.
Verzekeraars beginnen rekening te houden met dit voordeel. Vroege proeven met 'ESG-geïnspecteerde' dekking voor materiële schade bieden lichte premiekortingen aan bedrijven die blijk geven van klimaatbestendige faciliteiten en sterke mensenrechtenpraktijken, wat wijst op een toekomst waarin ESG-inspanningen worden ingebouwd in de manier waarop risico's worden geprijsd en overgedragen.

Reputatie als integrator van ESG-waarde

Bedrijfsreputatie is het bindweefsel dat de financiële, klant- en veerkrachtvoordelen van ESG vertaalt in strategisch voordeel. In een economie waar vertrouwen functioneert als een vorm van kapitaal - voor beleggers, regelgevers en consumenten - tasten slechte ESG-prestaties dat vertrouwen aan, wat leidt tot hogere kapitaalkosten, gespannen toeleveringsketens en uitdagingen bij het aantrekken of behouden van talent. Sterke ESG-prestaties daarentegen wekken vertrouwen en versterken de geloofwaardigheid van het bedrijf. Bedrijven die ESG in het bestuur verankeren en transparant communiceren, geven blijk van betrouwbaarheid, voorbereiding op de toekomst en afstemming op maatschappelijke waarden - kwaliteiten die opvallen in concurrerende markten. Een geloofwaardige ESG-strategie is niet langer een nice-to-have; Het is een directe, beheersbare manier om de reputatie te verbeteren en om te zetten in concurrentiekracht op de lange termijn.

Tegenstromen in de Verenigde Staten

Maar zelfs als deze financiële, reputatie- en veerkrachtvoordelen duidelijker worden, genereert een politieke terugslag in de Verenigde Staten krachtige tegenstromen. Politieke retoriek heeft de schijnwerpers op ESG aangescherpt. Een recente beleidsbriefing beschrijft hoe anti-ESG-thema's campagnehoofdbestanddelen zijn geworden in Washington, met voorstellen om duurzaamheidstaal uit federale financiële kaders te schrappen en de steun voor projecten voor hernieuwbare energie terug te schroeven.

Besturen voelen de kou al. Na een conservatieve campagne op sociale media heeft een Amerikaanse retailer met meer dan 2.000 verkooppunten zijn diversiteitsbureau afgeschaft, koolstofdoelstellingen ingetrokken en zich teruggetrokken uit LGBTQ-sponsoring. Dergelijke omkeringen stellen bedrijven bloot aan een dubbel gevaar: beschuldigingen van 'gepolitiseerd kapitalisme' door sceptici aan de ene flank en beschuldigingen van terugval van investeerders, werknemers en consumenten aan de andere kant.

Europa's herijking, geen terugtrekking

Ondertussen vereenvoudigt Brussel zijn duurzaamheidsagenda, niet in plaats van op de lange baan te schuiven. Het Competitiveness Compass 2024 belooft een vermindering van de rapportagelasten met 25% en beschouwt de "Clean Industrial Deal" als een groeimotor. Het in februari 2025 aangenomen omnibusvereenvoudigingspakket — ingegeven door oproepen om het concurrentievermogen van de EU te herstellen en administratieve overbelasting tegen te gaan — onttrekt ongeveer 80 % van de bedrijven aan het toepassingsgebied van de richtlijn duurzaamheidsrapportage door bedrijven (CSRD) en belooft 1,6 miljard euro aan eenmalige besparingen naast 4,4 miljard euro aan jaarlijkse verlichting. Toch blijft openbaarmaking de prijs van toegang tot de interne markt voor de grootste bedrijven, maar de regels worden ingekort om het concurrentievermogen te beschermen.

Het omnibuspakket van de EU kan het administratieve gewicht van duurzaamheidsrapportage verlichten, maar het verwatert de economische grondgedachte voor ESG niet en neemt ook niet de strategische noodzaak weg om te handelen. Lagere financieringskosten, verbeterde dealvoorwaarden en een sterkere klantloyaliteit komen nog steeds ten goede aan bedrijven met een geloofwaardige ESG-levering. Wat de Omnibus wel biedt, is ademruimte: een kans voor bedrijven om de kracht van hun ESG-engagement af te stemmen op zowel externe blootstelling - zoals het bereik van regelgeving, verwachtingen op de kapitaalmarkt en sectorrisico's - als interne volwassenheid, inclusief governancecapaciteit en datagereedheid. Voor sommigen creëert dit ruimte om te verdubbelen met geïntegreerde doelen en geverifieerde statistieken; Voor anderen signaleert het een gefaseerde, doelgerichte aanpak die verankerd is in materialiteit. De herijking is dus niet zozeer een retraite als wel een herpositionering, een die uitnodigt tot een slimmere afstemming van de ESG-ambitie op de zakelijke realiteit.

Forward Thinking

Geloofwaardige ESG-toezeggingen geven in toenemende mate vorm aan financieringsvoorwaarden, klantloyaliteit en operationele veerkracht, terwijl ze ook de reputatie van het bedrijf versterken. Voor Europese bedrijven bieden de recente herijkingen van de regelgeving een kans - niet om terug te schalen - maar om de ESG-ambities te verfijnen en beter af te stemmen op de zakelijke realiteit. Bedrijven die duidelijke doelen stellen, de integriteit van gegevens waarborgen en de voortgang transparant communiceren, kunnen het vertrouwen van belanghebbenden versterken terwijl ze door een veranderend beleidslandschap navigeren.

De strategische argumenten blijven sterk: ESG-prestaties blijven van invloed op de financieringsvoorwaarden, de klantloyaliteit en de operationele veerkracht. In sommige rechtsgebieden kan politieke pushback een rol spelen, maar in de Europese context is het bredere traject nog steeds in het voordeel van bedrijven die duurzaamheid integreren in de kernbesluitvorming. In deze omgeving is ESG niet alleen een nalevingsoefening. Het is een fundament voor vertrouwen, een teken van goed bestuur en een hefboom voor het concurrentievermogen op lange termijn.

RSM is een thought leader op het gebied van duurzaamheidsadvies. We bieden frequente inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de sector en praktische toepassingen in de samenwerking met onze klanten. Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze consultants.