De nieuwe algemene productveiligheidsverordening (GPSR) van de EU betekent een belangrijke verschuiving in de manier waarop productveiligheid in meerdere sectoren binnen de interne markt wordt geregeld. 

De VAPV vervangt de vorige richtlijn van 2001 en moderniseert de veiligheidseisen om rekening te houden met nieuwe technologieën, e-commerce en grensoverschrijdende handel. Het legt strengere verplichtingen op aan fabrikanten, importeurs en online marktplaatsen om de traceerbaarheid van producten, risicobeheer en snelle reactie op veiligheidsproblemen te waarborgen. Bedrijven die in de EU actief zijn, moeten nu hun nalevingsstrategieën afstemmen om aan deze bijgewerkte vereisten te voldoen.

Dit artikel biedt een praktisch overzicht van de reikwijdte, toepasbaarheid en nalevingsverplichtingen van de GPSR in de hele toeleveringsketen van producten, van fabrikanten en importeurs tot distributeurs, fulfilmentserviceproviders en online marktplaatsen. Het schetst de nieuwe etiketterings-, risicobeoordelings- en traceerbaarheidsvereisten, evenals de versterkte procedures voor het terugroepen en corrigeren van consumenten. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de impact van de VAPV op e-handel, verbonden apparaten en niet-EU-bedrijven, met name kmo's die nu te maken hebben met strengere toegangsvereisten tot de EU-markt

Dit artikel is geschreven door Sefa Geçikli ([email protected]) en Lorena Velo ([email protected]). Sefa en Lorena maken deel uit van RSM Netherlands Business Consulting Services, specifiek gericht op Internationale Handel en Strategie. 

Reikwijdte en toepasselijkheid 

De VAPV is op 12 juni 2023 in werking getreden en is vanaf 13 december 2024 van toepassing in alle EU- en EER-lidstaten. Als verordening in plaats van een richtlijn is het rechtstreeks toepasselijk zonder dat er nationale uitvoeringswetten nodig zijn die een meer geharmoniseerd kader creëren. De nieuwe verordening is bedoeld om gelijke tred te houden met de uitdagingen van digitalisering en de toenemende hoeveelheid goederen en producten die online worden verkocht. De verordening is van toepassing op alle consumentenproducten die in de EU in de handel worden gebracht, tenzij die producten vallen onder specifieke EU-wetgeving, zoals levensmiddelen, cosmetica, speelgoed en geneesmiddelen, die onderworpen blijven aan hun eigen sectorspecifieke wetgeving. Daarom zal de GPSR van toepassing zijn op een breed scala aan andere, waaronder aangesloten apparaten, huishoudelijke artikelen, elektronica en algemene consumptieartikelen. Belangrijk is dat het ook van toepassing is op nieuwe, gebruikte, gerepareerde of gereviseerde producten, een opmerkelijke uitbreiding ten opzichte van eerdere regels.

Verplichtingen voor marktdeelnemers in de toeleveringsketen 

Fabrikanten 

De verplichtingen in het kader van de VAPV zijn uitgebreid en hebben gevolgen voor bijna elke actor in de toeleveringsketen van producten. Fabrikanten moeten ervoor zorgen dat hun producten veilig zijn en bijgewerkte technische documentatie, risicobeoordelingen, testrapporten, duidelijke gebruiksinstructies en passende etikettering bevatten. Het etiket moet het producttype, het batch- of serienummer, de naam van de fabrikant of handelsnaam, post- en elektronische adressen, waarschuwingen en informatie over de geschiktheid van de leeftijd voor kinderen bevatten. Als de fabrikant buiten de EU is gevestigd, moet deze informatie in plaats daarvan de contactgegevens van de aangewezen importeur of gemachtigde vertegenwoordiger binnen de Unie bevatten. Bovendien moeten alle fabrikanten van non-food consumentenproducten een verantwoordelijke persoon in de EU aanwijzen, hetzij een importeur, distributeur, gemachtigde vertegenwoordiger of fulfilmentdienstverlener om de naleving van de verordening te waarborgen.

Importeurs 

Importeurs moeten weigeren producten op de markt te brengen die niet aan de veiligheidseisen voldoen. Ze moeten contactgegevens over de producten verstrekken en controleren of ze vergezeld gaan van duidelijke instructies en veiligheidsinformatie. Importeurs zijn verplicht de verantwoordelijkheid op zich te nemen voor de artikelen die onder hun hoede zijn tijdens het vervoer en de opslag, en tegelijkertijd fabrikanten en nationale markttoezichtautoriteiten via de Safety Business Gateway te informeren als er een reden is om aan te nemen dat een product gevaarlijk is. Fulfilmentdienstverleners zijn ook verantwoordelijk voor de veiligheid van de producten die aan hun zorg zijn toevertrouwd, met name wanneer er geen andere verantwoordelijke partij in de EU is gevestigd.

Distributeurs  

in de EU moeten ervoor zorgen dat fabrikanten en, indien van toepassing, importeurs voldoen aan de vereisten van de verordening en weigeren producten op de markt te brengen die volgens hen niet aan deze vereisten voldoen. De verplichtingen strekken zich uit tot het informeren van fabrikanten, importeurs en nationale toezichthoudende autoriteiten, via de Safety Business Gateway, als er een reden is om aan te nemen dat een product gevaarlijk is en ervoor zorgen dat passende maatregelen worden genomen.

Online marktplaatsen

De GPSR legt ook unieke verplichtingen op aan online marktplaatsen zoals Amazon. Deze platforms moeten samenwerken met markttoezichtautoriteiten, interne productveiligheidsprocessen invoeren en steekproefsgewijze controles uitvoeren om de naleving te waarborgen. Marktplaatsen zijn verplicht zich te registreren bij het Safety Gate-portaal, één aanspreekpunt voor autoriteiten en consumenten op te zetten en binnen twee werkdagen op vragen te reageren. Ze moeten ook veiligheidswaarschuwingen weergeven, contactgegevens van de fabrikant verstrekken, autoriteiten op de hoogte stellen van gevaarlijke producten en terugroepacties adverteren, waarbij ze indien nodig rechtstreeks contact opnemen met de getroffen consumenten.

Daarom speelt de Safety Gate nu een centrale rol, niet alleen bij het waarschuwen van autoriteiten voor risico's, maar ook bij het coördineren van grensoverschrijdende reacties op veiligheidsbedreigingen. De verordening voert verplichtingen in voor alle bovengenoemde marktdeelnemers om risico's zoals mechanische, chemische en elektrische gevaren te beoordelen, maar ook nieuwe categorieën zoals cyberbeveiligingsbedreigingen. 

Terugroepacties en rechtsmiddelen voor consumenten

Op het gebied van consumentenbescherming heeft de VAPV de terugroep- en herstelprocedures geactualiseerd. Marktdeelnemers moeten consumenten in het geval van een terugroepactie de keuze bieden uit twee van de drie opties: een volledige terugbetaling gelijk aan de aankoopprijs, een vervanging of een reparatie. Als reparatie of vervanging niet mogelijk is of onevenredig is, moet een volledige terugbetaling worden aangeboden. Terugroepberichten moeten duidelijk en uitvoerbaar zijn, zonder misleidende taal zoals 'vrijwillig' of 'uit voorzorg'. Bedrijven moeten getroffen consumenten proactief op de hoogte stellen met behulp van beschikbare persoonlijke gegevens en terugroepacties adverteren via meerdere kanalen, waaronder websites, sociale media en verkooppunten. Deze stappen moeten ook tegemoetkomen aan consumenten met een handicap, waardoor de inclusieve benadering van veiligheidscommunicatie in de verordening wordt versterkt.

Welke gevolgen heeft dit voor bedrijven: 

De impact van de GPSR zal per sector verschillen, maar bepaalde industrieën zullen te maken krijgen met grotere nalevingseisen. Zo behoren elektronica, consumententechnologie, slimme apparaten en verkopers van e-commerce tot de zwaarst getroffenen. Deze sectoren hebben vaak te maken met grensoverschrijdende zendingen en daarmee samenhangende functionaliteiten, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor regelgevend toezicht. Bedrijven die handelen in algemene consumptiegoederen die niet onder geharmoniseerde EU-wetgeving vallen, moeten zich nu voorbereiden op strengere eisen, zoals veiligheidscontroles door middel van risicobeoordelingen, etikettering, traceerbaarheid en technische documentatie. Omgekeerd zullen sectoren als farmaceutica, levensmiddelen en speelgoed grotendeels onder hun respectieve sectorspecifieke wetgeving blijven vallen, hoewel voor bepaalde producten een kruiscontrole van beide regelgevingsstelsels nodig kan zijn voor aspecten zoals verpakking of onlineverkoop.

Een belangrijke overweging die vaak over het hoofd wordt gezien, is de onevenredige nalevingslast die de VAPV kan leggen voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's), met name die welke buiten de EU zijn gevestigd. KMO's die naar de EU exporteren, worden nu geconfronteerd met complexe logistieke en juridische uitdagingen, waaronder de verplichte aanstelling van een in de EU gevestigde gemachtigde vertegenwoordiger en het opstellen van gedetailleerde technische documentatie en veiligheidsetikettering in overeenstemming met de EU-normen. Deze vereisten zijn weliswaar van cruciaal belang voor de veiligheid van de consument, maar kunnen leiden tot hogere operationele kosten en administratieve lasten voor kleinere bedrijven met beperkte middelen. Sommige Britse kmo's hebben bijvoorbeeld naar verluidt de verkoop in de EU stopgezet vanwege een gebrek aan paraatheid en duidelijkheid over de regelgeving.

Zoek

Naarmate de regelgeving in het kader van de verordening inzake algemene productveiligheid strenger wordt, moeten bedrijven die in de EU actief zijn, hun interne systemen en marktstrategieën aanpassen om compliant en concurrerend te blijven op de onlinemarkt. Voor fabrikanten vereist dit investeringen in productveiligheid door ontwerp, het waarborgen van nauwkeurige technische documentatie door samen te werken met verschillende experts en teams en het gebruik van traceerbaarheidstools om de toeleveringsketen van het product te monitoren. Importeurs en distributeurs moeten de kwaliteitsborgingsprocessen verfijnen, zorgen voor duidelijke etikettering en bereid zijn om rechtstreeks met de nationale autoriteiten samen te werken via de Safety Business Gateway. Fulfilmentdienstverleners, die in het kader van de VAPV als marktdeelnemers worden aangemerkt, en onlinemarktplaatsen moeten speciale nalevingsteams inzetten, veiligheidscontroles uitvoeren en snel reageren op vragen van regelgevende instanties en veiligheidsincidenten voor consumenten.

Bovendien moeten niet-EU-bedrijven die toegang willen krijgen tot de EU-markt gemachtigde vertegenwoordigers binnen de Unie aanwijzen en hun distributienetwerken herstructureren om aan de GPSR-vereisten te voldoen. Als dit niet gebeurt, kan dit leiden tot beperkte of niet-bestaande markttoegang, reputatieschade en financiële sancties door de nationale autoriteiten. Aangezien verbonden apparaten en e-commerce blijven toenemen, zullen cyberbeveiliging, ongevallenrapportage en digitale traceerbaarheid essentiële kenmerken worden van activiteiten die voldoen aan de verplichtingen die niet alleen voortvloeien uit de GPSR, maar ook uit de navigatie door sectorspecifieke wetgeving en andere kaders zoals de Data Act en de Cyber Resilience Act die van toepassing kunnen zijn op bepaalde aspecten van de producten. 

RSM is een thought leader op het gebied van Strategy en International Trade consulting. We bieden frequente inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van een gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de branche en praktische toepassingen in de samenwerking met onze klanten. Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze consultants.